OSMANLI'NIN YETİMLER YURDU ÇOCUKLARININ ALMANYA'YA GÖNDERİLMESİ 1917 nisan ayında, Sirkeci Garından yaşları 14-16 arasında değişen 314 yetim Türk çocuğunu Almanya'ya götürmek için bir tren kalkar. Osmanlı, Almanya ile "Yetim Türk çocuklarına meslek edindirilecektir" adı altında bir antlaşma imzalamıştır. Balkan ve 1.Dünya Savaşlarında binlerce vatan evladı, arkalarında bir o kadar da yetim çocuk bırakarak toprağa düşer. Osmanlı Maarif Nazırı Ahmet Şükrü Bey'in teklifi ile 25 Kasım 1914 yılında, bu yetim çocuklar için, "Darüleytam/Yetimler Yurdu" adı altında bir yurt kurulur.  "Yetim ve korunmaya muhtaç çocukların barınma, bakım , beslenme ve eğitimlerinin sağlanması, bir zanaat dalında ihtisas kazandırarak geleceklerinin garantiye alınması…" amacıyla, Darüleytam kurulmuştur. Ama Osmanlı savaşlarda o kadar çok vatan evladını kaybeder ki, Darüleytam’lardaki çocuk sayısı da neredeyse 20 bini bulur.   Bu çocukların barınma, bakım ve beslenmeleri, "devlete külfet" olmakta ve bu "fazla nüfus" dan kurtulmak gerekmektedir. Oysa Almanya'nın "işgücü açığı" vardır ve yapılacak şey bellidir. "Darüleytam'ın kuruluş yönetmeliğinde var olan 'eğitim' maddesinden yararlanarak, bu çocukları 'eğitim çırağı' adı altında Almanya’ya göndermek.. Hemen Almanya ile bir işbirliği anlaşması imzalanır. Osmanlı'nın yetim Türk çocukları gruplar halinde Almanya'ya gönderilecek, orada maden, ziraat ve diğer el zanaatlarında çalışan ustaların yanına verilerek meslek öğreneceklerdir. İlk grup olarak Ankara, Bursa, Söğüt, Manisa, Afyon, Edirne, Maraş, Kilis, Konya, Niğde ve Antep Darüleytam’larından yaşları 14-16 arasında değişen 314 çocuk seçilir. Almanya'ya ulaşan bu 314 kişilik grup için Haziran 1917’de Berlin'de bir "seremoni" düzenlenir. Alman çocukları meraklı gözlerle, başlarına fese benzetilmiş mavi bir kep, üzerlerine Avrupai kesimli mavi bir pelerin giydirilmiş bu yabancı çocukları izlerken, yetim Türk çocukları da şaşkınlık, merak ve biraz da korku ile onlara ve etrafa bakınmaktadırlar. Sonra yetim Türk çocukları "eğitim alıp meslek öğreneceklerini sandıkları" ustalarının yanına dağıtılırlar.   Ama bu işte bir terslik vardır sanki. Yetkililer onları gönderirken farklı şeyler söyleseler de, 200 çocuk madenlerde, 84 çocuk tarlalarda çalışmaya gönderilmiştir. Zanaat öğretmek için ayrılan 30 çocuktur. Özellikle madende çalışan çocukların koşulları çok zordur. Yetersiz barınma ve bakım şartlarında haftanın yedi günü çalışmaktadırlar. Beslenme ise ayrı bir meseledir. Alman madenciler "ucuz" olduğu için domuz etli çorba ile karın doyururken; yetim Türk çocukları bu "koyu renkli çorbayı" içmeyi reddediyor, karınlarını daha çok yavan ekmekle doyurmak zorunda kalıyorlardı. Ama zamanla yetersiz barınma,  giyinme,  beslenme madende çalışmanın zorlu koşullarıyla birleşince çocuklar hastalanıp ölmeye başlarlar. Oysa aynı madende çalışan Alman çocuklara farklı davranılmakta hatta onlara haftada bir gün tatil ve maaş verilmektedir. Bunu gören yetimler bu haklardan yararlanmak isterler. Yararlanamayacaklarını öğrenince de ayakta kalanlar, yolunu bulanlar madenlerden kaçmaya başlasalar da Alman polisi yakalayıp tekrar madene gönderir.   Ama onlar da kaçmayı tekrar tekrar denemektedir. Çünkü Osmanlı yetkilileri onları gönderirken; "meslek öğrenerek kalifiye eleman olacaksınız, çok çok iyi maaşlarla çalışacaksınız" diyerek göndermiştir. Almanya bu firarilerle ilgili sıkıntısını Osmanlı’ya bildirir. Yaptıkları anlaşmaya göre; "çocukların çoğunluğu madenlerde çalışacak, ancak yüzde onu zanaat öğrenecek, gelen tüm çocuklar 3 yıl 'bilabedel' çalışacak ancak dördüncü yıldan itibaren ücret alacaklardır. Almanya 314 çocuktan oluşan ilk gruptan kalanlarını İstanbul’a geri gönderir. Ama bu grup gittikleri gibi dönememiş, yaşam ve çalışma koşulları nedeniyle yarıdan çok çok fazlası yaban ellerinde yitip gitmiştir.    Almanya "benim için nitelik önemli" derken, Osmanlı için "nicelik" önemlidir. Çünkü Osmanlı bu yolla en az 5 ile 10 bin çocuktan kurtulmayı hesaplamaktadır. Hatta ikinci grup için 500 çocuk toplanmaya başlanmıştır bile. Osmanlı hemen kararını değiştirir. Çocuk gönderme planını değil, hangi çocukları göndereceği kararını değiştirir. "Gönderilen ilk parti çocukların daha çok şehirlilerden seçildiği, sorunun da buradan kaynaklandığı, o nedenle daha mazlum ve sessiz olmaları nedeniyle Anadolu’nun yetim köylü çocuklarının gönderilmesine" karar verilir. Hatta "kurtulmak için" Osmanlı’ya göre "yaş grubu biraz daha düşürülmelidir". Önemli olan daha çok yetimden ve masraftan kurtulmaktır çünkü… Yaş grubu düşürülerek, Anadolu'nun sessiz ve mazlum çocukları seçilir ve birkaç grup halinde binlerce yetim Türk çocuğu daha gönderilip Alman ailelerin yanına yerleştirilir. Binlerce baba yaban ellerinde "vatan" diyerek toprağa düşerken, o babaların bebeleri de gurbet ellerinde anasız, babasız, vatansız yitip gitmiştir. ***************************************************** MÜZİK BUKETİ SANAT MÜZİĞİ: Albümlerden çıkarttığın bir kenara fırlattığın. (Nurten Demirkol) Sevgilim sensizliği yudum yudum içiyorum. (Meliha Yazıcı) TÜRKÜ: Keskin bıçak. (Leyla Rehimova)